Η ιστορία ενός βιβλίου…

Posted on Πα 13 Ιουλ 2012by

«Αχνίζει ο νους μου ένα θυμό, καυτό σα μεσημέρι και στένεψε το στήθος μου και δε χωρά τη πίκρα, του σκλάβου που απόκαμε το ξένο να δουλεύει. Ξανοίγω βλέφαρο θολό στης λευτεριάς το μάτι. Βρύση το δάκρυ γίνεται στο πόνο του θανάτου εκείνων που δε θα ζήσουνε να δουν το ξύπνημά της.»

Με τις θερμότερες ευχές μου για το κλείσιμο των 18 σου χρόνων. 27.10.70

Οι στίχοι δεν ξέρω αν ανήκουν σε ποιητή ή σε εκείνον που τους κατέγραψε ως αφιέρωση. Μοιάζουν επαναστατικοί. Εκφράζουν θλίψη, θυμό που ωστόσο δεν έχει ακόμα εκφραστεί, υποφώσκουσα επαναστατικότητα, πένθος για κάποιους που τους βρήκε ο θάνατος.

Γιατί αυτά τα συναισθήματα ταιριάζουν σε ένα αγόρι ή κορίτσι που στις 27 Οκτωβρίου (παραμονή εθνικής εορτής) του 1970 έγινε 18 χρόνων; Γιατί ο νεαρός ή η νεαρή Σκορπιός στο ζώδιο μπορεί να γνώριζε από αναγνώσματα, ακούσματα, βιώματα άλλων ή- πράγμα πιο απίθανο- από προσωπική πείρα αυτά τα συναισθήματα; Το 1970 η Ελλάδα είχε δικτατορία. Το 1970 οι 18χρονοι είχαν περάσει ήδη τρία χρόνια μέσα στο εκπαιδευτικό σύστημα της χούντας. Την τετάρτη, την πέμπτη και την έκτη γυμνασίου. Η κοινωνική ζωή ενός νέου 18 ετών, σαράντα δύο χρόνια πριν απείχε έτη φωτός απο την σημερινή και μέσα σε ένα δικτατορικό καθεστώς τα έτη αυξάνονται. Ο ευγενικός αφιερωτής όμως, προφανώς γνώριζε οτι τα συναισθήματα των στίχων θα άγγιζαν την καρδιά τού νεαρού παιδιού που τω καιρώ εκείνω θα περίμενε ακόμα τρία χρόνια μέχρι να ενηλικιωθεί. Επίσης μέσα στα επόμενα τρία χρόνια, ίσως να είχε γίνει στο μεταξύ φοιτητής και να βρέθηκε ανάμεσα σε όσους συμμετείχαν στις κινητοποιήσεις της Νομικής και στην εξέγερση του Πολυτεχνείου. Ήταν γονιός, συγγενής, δάσκαλος, φίλος αυτό που δώρισε το βιβλίο; Πιθανόν κάποιος μεγαλύτερος, όχι σίγουρα όμως, αφού όπως είπαμε οι νέοι τότε ήταν λιγότερο νέοι παρά την υποχρεωτικά καθυστερημένη πολιτική και κοινωνική τους ενηλικίωση. Ανεξάρτητα ακόμα και απο το περιεχόμενο του βιβλίου που περιέχει την αφιέρωση, ο ανήλικος εκείνος πιθανότατα ήταν ώριμος-ή ο δωρητής του βιβλίου ρομαντικός. Πιθανότερο να ήταν ένα αγόρι, αφού ένα απο τα γνωρίσματα της εποχής ήταν και η μικρή συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική και τα κοινά. Το στρατιωτικό καθεστώς αλλά και οι ελληνικές «παραδόσεις» δεν επέτρεπαν τις ελευθερίες που θεωρούμε πλέον αυτονόητες.

Το βιβλίο που κάποτε δώρησε κάποιος ευγενικός και ευγενής στην ψυχή άνθρωπος-άντρας, γυναίκα δεν ξέρω, τα γράμματά του μοιάζουν απλώς ‘‘ευγενικά’’-είναι το μυθιστόρημα «Όμηροι» των εκδόσεων Νέα Τέχνη, συγγραφέας του είναι ο Stefan Heym[1] και η μετάφραση είναι των Ελ.Αδάμ και Δ.Φιλδισάκου. Το έτος έκδοσης δεν εμφανίζεται.

Το δερματόδετο βιβλίο δεν ξέρουμε αν βρισκόταν στην βιβλιοθήκη του ευγενικού δωρητή ή αν  το αγόρασε για να το δωρίσει. Γράφτηκε το 1942 όταν ο συγγραφέας βρισκόταν στην Αγγλία, ήταν το πρώτο του μυθιστόρημα και έγινε best seller.

Το νεαρό παιδί του 1970 δεν έχει το βιβλίο στη κατοχή του, το έχω εγώ γιατί το αγόρασα από παλαιο-βιβλιοπωλείο, χωρίς να γνωρίζω τον συγγραφέα ή το περιεχόμενο. Μόνο εξαιτίας της αφιέρωσης. Τι συνέβη στο αγόρι ή στο κορίτσι; Γιατί, αν στα 18 διάβαζε ένα βιβλίο που αναφέρεται στην κατοχική Τσεχία-τουλάχιστον στις πρώτες σελίδες που έχω διαβάσει-και αφού το διατήρησε σε άριστη κατάσταση, αργότερα το αποχωρίστηκε; Είχε πολλά βιβλία και δεν είχε χώρο; Είχε πολλά βιβλία και δεν είχε χρήματα; Για τον συγγραφέα γνωρίζουμε περισσότερα απο όσα για τον δωρητή και τον αποδέκτη του δώρου. Μόνο από το βιβλίο κι από την αφιέρωση πόσα να συμπεράνουμε; Ο δεκαοκτάχρονος του 1970, αν όλα έχουν πάει καλά, είναι σήμερα περίπου εξηντάρης. Σε μια ηλικία δηλαδή που, επίσης αν όλα έχουν πάει καλά, έχει -ή θα έπρεπε να έχει- χρόνο να διαβάσει όσο αγαπάει η ψυχή του. Αρκετοί από τους συνομήλικούς του ανήκουν στις τάξεις των πολιτικών της μεταπολίτευσης, γενικά. Εκείνος; Ίσως να μην πήγαν όλα καλά, ίσως να μην κατέλαβε πολιτικό αξίωμα και ίσως να μην έχει καταφέρει ή να μην έχει θελήσει να συνταξιοδοτηθεί από όποια δουλειά έκανε. Ίσως τέλος αυτό που δεν κατάφερε η δικτατορική χούντα από τα δεκαπέντε έως τα είκοσι δύο του, να το κατάφερε το απερίγραπτο, ακαθόριστο, απαράδεκτο και φερόμενο ως δημοκρατικό καθεστώς των μεταπολιτευτικών χρόνων και το αποκύημά του, η κρίση. Μήπως η αφιέρωση υπήρξε προφητική και «δεν έζησε να δει το ξύπνημά της»;

Σχολιάστε